Her seçim öncesi dönemde siyasal eğitim konusu öne çıkar. Özellikle de yerel seçimlerde… Ama çoğunlukla bu ihtiyaç, aceleye getirilip göstermelik etkinliklerle geçiştirilir. Oysa seçim takvimi ve zamanlaması çok önceden bellidir. Bu konu, sol ve sosyal demokrat partilerde yaşamsal derecede önem taşır. 31 Mart 2019 yerel seçimleri ile ilgili hazırlıklar, çalışmalar yoğunlaşırken; yıllar önce yaşadığımız örnek bir deneyimi aktarmanın, anlamlı ve yararlı olacağını düşünüyoruz.
28 Mart 2004 yerel seçimleri öncesinde İzmir’de yaşadığımız önemli bir deneyim, adına kısaca İZYO dediğimiz ‘İzmir Yerel Yönetim Okulu’ oldu. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir İl Örgütü tarafından düzenlenen, sorumluluğunu ve koordinasyonunu o dönemin parti yönetimi adına üstlendiğimiz okul girişimi, partililer tarafından heyecanla karşılandı ve kamuoyunda büyük ilgi gördü.
Önemli bir deneyim
2003 yılının Kasım ayı ile 2004’ün Ocak ayları arasında gerçekleştirilen İZYO, cumartesi ve pazar günleri verilen derslerle iki ayı aşan bir eğitim sürecini kapsadı. O dönemde İzmir’de yaşanan siyasal gelişmeler, yerel seçimlere hazırlık çalışmaları ve İZYO örneği, doğrusu düşündükçe bugün bile bizi heyecanlandırıyor. Hele, belleğimiz bizi yanıltmıyorsa İzmir’de şimdiye kadar gördüğümüz en karlı bir kış gününe denk düşen, Balçova’da gerçekleştirilen okulun görkemli kapanış şöleni, hala anımsadıkça yürek tellerimizi titretiyor.
İZYO ile ilgili hazırlanan yönergede, okulun amacı şöyle tanımlanıyordu: “Parti üyelerinin / gönüllülerinin yerel yönetimlerle ilgili konularda çok yönlü olarak yetkinleştirilmelerini ve yerel yönetimlerde sorumluluk üstlenmeye hazırlanmalarını sağlamak.”
Böylesi bir hedef için bir araya gelen 300’ü aşkın partili / parti dostu, devam zorunluluğu olan ve yoklama yapılan eğitim programını büyük bir ciddiyet ve disiplin içinde izlemişti. İZYO’nun İzmir dışından bile katılımcıları vardı.
Toplumsal belediyecilik eğitim programı
CHP üyelerinin yanı sıra, CHP’ye gönül vermiş ve konuya ilgi duyan herkese açık olan İZYO’da verilen derslerden bazılarının başlıkları şöyleydi: “Kent planlaması, yerel yönetimlerle ilgili temel bilgiler, yerel yönetimlerin tarihçesi, dünyada yerel yönetim sistemleri, 21’inci. yüzyılda yerel yönetimler-yeni politikalar yeni yaklaşımlar, etik kavramı-siyasette etik, insan ve kentli hakları, yerel yönetimlerde sosyal demokrat politikalar, yerel yönetimler hukuku ve maliyesi, kentleşme ve çevre sorunları, yerel yönetimlerde iletişim ve halkla ilişkiler, yerel yönetimler ve sosyal politikalar, kent çeperlerinde toplumsal dönüşüm ve yoksullukla mücadele, belediye meclisi ve il genel meclisi üyelerinin görevleri ve sorumlulukları, yerel yönetimlerde toplam kalite çalışmaları, kent ve kentli kültürü, yerel yönetimlerde kadın-gençlik-yaşlılar ve engellilerle ilgili politikalar, halk sağlığı ve yerel yönetim…”
İZYO’da ayrıca beden dili, etkili konuşma ve sunum gibi derslerle pratik çalışmalara yönelik uygulamalarda gerçekleştirildi. En güzeli de, derslerin ardından oluşturulan çalışma atölyeleri uygulamasıydı. Bu uygulama kapsamında katılımcılar 10-15 kişilik küçük çalışma grupları oluşturarak, belirledikleri konularda yerel yönetimlerle ilgili projeler hazırladılar. Hazırlanan projeler tüm katılımcılara sunuldu ve tartışıldı. Tam bir beyin fırtınası yaşandı. Partililer kendilerini, görüşlerini, düşüncelerini özgür ve demokratik biçimde ifade ettiler. Yine okul kapsamında, katılımcılar için, bilgisayar ve internet kullanımının yaygınlaştırılması sağlanırken -o dönem için bir ihtiyaçtı- kenti ve belediye birimlerini tanıma amaçlı inceleme gezileri gerçekleştirildi. Okul programının bitiminde de düzenli olarak dersleri ve uygulamaları izleyip eğitimi tamamlayan katılımcılara İZYO katılım belgeleri verildi. Ayrıca katılımcılara bir anket çalışması uygulandı.
İZYO’nun kazanımları
İZYO deneyimi hepimize önemli kazanımlar sağladı. Elimizde yerel yönetim alanıyla ilgili önemli bir bilgi birikimi oluştu. Ayrıca partinin en aktif unsurları olan katılımcılar arasında dostluk, yoldaşlık ve partidaşlık bağları güçlendi. İnsanlar birbirlerini daha iyi tanıdılar; yeteneklerinin, birikimlerinin ayırdına vardılar.
Çok önemli bir deneyim olduğuna yürekten inandığımız İZYO ile ilgili olarak, katılımcılara uygulanan anket çalışmasından çıkan verileri incelemenin ve sonuçlarını günümüze aktarmanın yararlı olacağını düşünüyoruz.
Ankete yanıt veren katılımcıların çoğunluğunu % 77 oranı ile erkekler oluşturdu. Kadınların oranı ise % 23‘tü. Katılımcılar, yaş düzeyleri ile ilgili soruya, en fazla oranda % 42 ile 50-59 yaşları arasında bulunduklarını ifade ettiler. Bunu % 36 ile 40-49, % 11 ile 30-39 ve aynı oranda 60 yaş yukarısı seçenekleri izledi.
Katılımcıların nitelikleri
Katılımcılara öğrenim durumları sorulduğunda; katılımcılar en fazla oranda % 56 ile üniversite yanıtını verdi. Bunu % 22 ile lise, % 9’luk bir oranla ortaokul ve aynı oranla yüksek lisans-doktora, % 4 ile de ilkokul mezunu seçeneği izledi.
Meslekleri ile ilgili soruya, katılımcılar en fazla oranda % 50 emekli yanıtını verirken. bunu % 37 ile serbest meslek, % 6 devlet memuru, % 4 ev hanımı, % 2 işçi, % 1 öğrenci seçenekleri izledi.
İZYO ile ilgili değerlendirmeleri istendiğinde; katılımcılar en fazla oranda % 63 ile çok olumlu yanıtını verdiler. Bunu % 36’lık bir oranla olumlu, % 1 oranıyla olumsuz yanıtı takip etti.
Olumsuz bulan katılımcıların gerekçeleri sorgulandığında; % 6 oranında ‘diğer nedenler’ seçeneği altınsa toplanan; sahnedeki dekor ve benzeri pratik sorunlarla, ders notlarının önceden verilmemesi, derslerde sürelere tam uyulmaması, yerel yönetim konularına yeterince yer verilmemesi, sürenin kısa olması gibi nedenler ileri sürüldü. Bunu % 2 ile ders veren hocanın yetersizliği ve salon araç gereç gibi teknik olanakların yetersizliği seçenekleri izledi
Katılımcıların hedefleri
İZYO’ya katılım nedenleri sorulduğunda; katılımcılar en fazla oranda (% 70 ) yerel seçimlerde aday olmayı düşündüğüm için yanıtını verdi. Bunu % 25 ile yerel yönetimlerle ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak için seçeneği izledi. ‘Diğer’ yanıtını verenler, örgütü ve adayları daha iyi tanımak, sosyal çevre edinmek, bilgimi ve görgümü artırmak, bilinçli seçmen olmak, seçimlere bilinçli bir şekilde hazırlanmak, partimin bu olumlu çalışmasını desteklemek için yanıtlarını sıraladılar.
Yerel seçimlerde aday olmayı düşünenlerin hedefledikleri alan sorgulandığında; bu soruya katılımcılar en fazla oranda % 39 ile belediye meclis üyeliği yanıtını verdi. Bunu % 27 oranıyla il genel meclis üyeliği (o dönemde İzmir’de il genel meclisi çalışmalarını sürdürüyordu), % 13 oranıyla belediye başkanlığı, % 3 oranıyla muhtarlık seçenekleri izledi.
İZYO katılımcıları, geldikleri alanla ilgili soruya en fazla oranda % 85 İzmir metropol içi yanıtını verdiler. Bunu % 13 ile metropol dışı, % 2 ile İzmir dışı seçenekleri izledi. ‘Yerel yönetim okulu tarzı bir eğitim çalışmasının ileriki dönemlerde yapılmasını ister misiniz?’ şeklindeki bir soruya, katılımcılar en fazla oranda % 99 evet yanıtını verdi. Bu da CHP tabanının ve örgütlerinin siyasal eğitim konusundaki istekliliğinin somut bir göstergesi oldu.
Siyasal eğitim konusunda istekli olan katılımcılara, eğitim çalışmalarında hangi konulara yer verilmesini istedikleri sorulduğunda, yanıtlar şöyle sıralandı: Ekonomi, siyaset, göç, yoksulluk, örgütlenme, seçim çalışması, parti çalışmaları ve politikaları, CHP ilkeleri, propaganda çalışmaları, belediyelerin görev ve yetkileri, imar yasası, çağdaş belediyecilik, ilçe belediyeleri ile büyükşehir belediyesi arasındaki ilişki, yerel yönetimde sosyal demokrat politikalar, belediye kaynaklarının kullanımı, belediye ve il genel meclis üyeliklerinin görev ve sorumlulukları, dış politika, toplantı ve zaman yönetimi…
Parti – yerel yönetim ilişkisi
İZYO katılımcılarına ‘CHP üyesi misiniz?’ diye sorulduğunda; bu soruya katılımcılar % 95 evet yanıtını verdi. Diğer seçenek doğal olarak % 5 oranıyla hayır oldu. Üyelik süreleri sorgulandığında, katılımcılar en fazla oranda % 45 oranında 10-20 yıl arası yanıtını verdiler. Bunu % 24 ile 20-30 yıl, % 11 30-40, % 8 yeni üye, % 7 üye değil, % 4 40-50, % 1 50 ve yukarı seçenekleri izledi.
Katılımcıların yerel yönetim – parti ilişkisi konusundaki görüşleri de alındı. Bu konudaki soruya, katılımcılar, en fazla oranda % 67 ile sıkı ve sürekli olmalı yanıtını verdi. Bunu % 26 ile parti yerel yönetimde görev alan partilileri denetlemeli, % 4 diğer ve % 3 oranında parti yerel çalışmalara karışmamalı seçenekleri izledi. Diğer yanıtını verenler; etik olmalı, yerel yöneticilerin seçilmişliğini kendi çıkarları için kullanmaları önlenmeli, denetlenmeli, parti ve yerel yönetim uyumlu olmalı, sürekli ve esnek bir ilişki olmalı, rüşvet alanlar yargılanmalı, partiden atılmalı yanıtlarını verdiler.
İzmir CHP’nin o dönemdeki durumu ile ilgili soruya, katılımcılar en fazla oranda % 72 olumlu yanıtını verdiler. Bunu % 22 çok olumlu, % 6 olumsuz seçenekleri izledi
İZYO katılımcılarının önerileri
‘Yerel Yönetim Okulu ve CHP ile ilgili başka görüşleriniz varsa lütfen belirtiniz’ başlıklı soruya da şu yanıtlar alınmıştı: “CHP ve üyeleri yeterince halkın içinde yer almıyor”; “Emek dünyası ile sorunların ortaklaşa gündeme getirilmesi ve birlikte hareket edilmesi gerekir”; “CHP üyesi olma, bazı eğitim çalışmalarından sonra kabul edilmeli”; “sağlıklı üye profili yaratılmalı”; “Adayların da eğitimden geçirilmesi gerekir”; “Parti gençleştirilmeli”; “Partinin daha aktif ve etkin muhalefet yapması gerekir”; “CHP’nin az oy aldığı beldeler belirlenmeli ve çözüm önerileri geliştirilmeli”; “CHP parti üyeliklerini daha ciddi yapmalı”; “Yerel yönetimlerde görev alan kişiler bu konularla ilgili eğitim almış olmalı, parti ideolojisini benimsemeli, sosyal ve dürüst olmalı”; “İl ve ilçe yönetimleri tabanla iç içe olmalı”…
Katılımcılar, ‘başka bir konu ile ilgili okul açılmasını ister misiniz?’ sorusuna ise şu yanıtları vermişlerdi: “Sosyal demokrasi esaslı bir okul”; “Partinin ülke yönetimi ile ilgili yaklaşımı ve hedefleri”; “CHP’nin disiplin anlayışı”; “Yerel ve genel yönetimler”; “Siyaset, ekonomi, demokrasi, insan hakları ve çocuk hakları”; “Parti yöneticiliği”; “”Türkiye’de ve dünyada yaşanan gelişmelerin tabanla paylaşılması ve üyelerin bilgilendirilmes”i; “Kadınların siyasi hayatta bilinçlenmesi ile ilgili bir okul açılmalı”; “Sosyal konular ile ilgili proje çalışması ve araştırması yapılmalı”; “Sosyalist Enternasyonal konusunda bilgilendirme ve ilişkimizin geldiği nokta”; “CHP’nin dünü, bugünü, siyasi gelişimi”…
Planlı, programlı ve uzun erimli siyasal çalışma
O dönemde, yerel seçimlere yönelik hazırlık çalışmaları, elbette yalnızca İZYO’dan ibaret değildi. İlçe örgütleri ve partililer tarafından sahada uygulanan, yerel sorunların ve taleplerin saptanması anketi; İzmir il örgütünde yerel seçimlere yönelik oluşturulan çalışma grupları ve proje atölyeleri örgütlenmesi; kentin kanaat önderi konumundaki kişi ve kuruluşlarla buluşmalar, birliktelikler; siyasal alanda bir ‘İzmir modeli’ oluşturmayı hedefleyen çalışma ve çözüm ortaklıkları benzeri çalışmalar hayata geçirildi.
Aslında 2002 Kasım genel seçimlerinin ardından yerel seçimlere yönelik hazırlıklar ve çalışmalar hemen başlatılmıştı. Dolayıyla böylesi planlı, programlı ve uzun soluklu çalışmalarla 2002 genel seçiminde ve 2004 yerel seçimlerinde, İzmir’de önemli başarılar elde edildi.
İzmir’in bugünkü siyasal duruşunun ve aydınlığının temelinde, geçmişten günümüze bin bir emek ve özveriyle hayata geçirilen, işte böylesi siyasal çalışmalar ve örgütlenmeler var.
Günümüzde yeni bir yerel seçime hazırlanılırken, bütün bunları anımsayıp ve anımsatıp; siyasal başarıların ancak planlı, programlı ve uzun soluklu siyasal örgütlenmelerle, çalışmalarla kazanılabileceği gerçeğine dikkat çekmek istiyoruz.
*Mehmet Şakir ÖRS
Gazeteci-Yazar
mehmetsakirors@hotmail.com